Шупашкарта Аслӑ Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн «Георги хӑйӑвӗ» акци ирттерме хатӗрленеҫҫӗ. Унпа килӗшӳллӗн, ЧР хула администрацийӗн культура тата туризм аталанӑвӗн управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта 35 пин ытла хӑю валеҫме палӑртнӑ.
Хӑюсене хулара ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗсенче валеҫӗҫ. Волонтерсенчен ӑна Модӑсен ҫурчӗ, Республика тӳремӗ, Хӗрлӗ тӳрем тата халӑх нумай пухӑнакан вырӑнсенче илме май пулӗ.
Акцие ирттермешкӗн 30 пин ытла хӑю туяннӑ. Ҫавӑн пекех ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче училище-техникумра, аслӑ шкулсенче Георги хӑйӑвне валеҫме палӑртнӑ. Кун валли тепӗр 5 пин яхӑн хӑю туяннӑ.
Ку акцие кашни ҫулах ирттереҫҫӗ. Аслӑ Ҫӗнтерӳ уявӗ ҫывхарнӑ май ветерансене инҫе ҫӳрекен пуйӑспа тӳлевсӗрех илсе ҫӳрӗҫ.
Кунашкал акцие Раҫҫейӗпех ирттереҫҫӗ. Билетсене купе вакунӗсем е «Сапсан» пысӑк хӑвӑртлахлӑ пуйӑсӑн эконом-класӗ валли илме май пур.
Документсене ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнчех йӗркелеме тытӑннӑ. Тӳлевсӗр билет илмешкӗн ҫак документсем кирлӗ: Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин участникӗ е сусӑрӗ пулнине ӗнентерекен удостоверени, е «Ленинграда хӳтӗленӗшӗн» удостоверени.
Ветеранпа пӗрле каякан ҫыннӑн та кассӑна хӑйӗн ячӗ-шывне ӗнентерекен документсем илсе килмелле. Акци ҫу уйӑхӗн 3-10-мӗшӗсенче иртӗ.
Кӑҫал Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ ятпа чылай ялта паттӑрсене халалласа палӑксем, обелисксем уҫаҫҫӗ. Кӑ чӑнах та ырӑ йӑла. Кун пек паттӑрсен ячӗсем чул ҫине ӗмӗрлӗхе ҫырӑнаҫҫӗ.
Красноармейски районӗнчи Тури Типҫырма ялӗ пысӑках мар. Анчах вӑрҫӑ ҫакна пӑхса тӑнӑ-и? Ун чухне кашни яла, кашни киле хурлӑх кӗнӗ. Акӑ намаях пулмасть, ҫурлан 15-мӗшӗнче, Тури Типҫырма ҫыннисем паттӑр ентешӗсене халалласа обелиск уҫнӑ.
Савӑнӑҫлӑ мероприятие вырӑнти тӳре-шара ҫитнӗ. Сӑмах каланӑ хыҫҫӑн пурте салтаксене аса илсе пуҫ тайнӑ, обелиск умне чечексем хунӑ. Унтан пултарулӑх ушкӑнӗ юрӑсемпе кӑмӑла ҫӗкленӗ.
Сӑнсем (15)
Шупашкарта паян, утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, «Кӑмӑлпа ҫирӗпписем» марафон вӗҫленет. Ӑна Афганистанран ҫарсене илсе тухнӑранпа 26 ҫул ҫитнине тата Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ.
Марафон ӗнер, утӑн 30-мӗшӗнче, Етӗрнере старт илнӗ. Вӑл Ҫӗмӗрле, Канаш урла кайса Шупашкара ҫитӗ.
Утӑн 31-мӗшӗнче Шупашкара вӑрҫӑ ветеранӗсем, хирӗҫтӑрӑва хутшӑннисем, ҫамрӑксем Шупашкара пухӑннӑ. 14 сехет ҫурӑра Ҫӗнтерӳ паркӗнче кӳмепе ҫӳрекен сусӑрсем марша тухнӑ. Марафона хутшӑннисем астӑвӑм вырӑнӗсене чечексем хунӑ.
Унтан вӗсем боччере, дартсра, новусере, сӗтелҫи теннисӗнче, шашкӑра, нардра вӑй виҫнӗ, кире пуканӗ йӑтнӑ.
Чӑвашстат кӗнеке кӑларнӑ. Вӑл икӗ пайран тӑрать, унта Чӑвашстатӑн ӗҫченӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче мӗнле ӗҫленине ҫутатнӑ.
Ведомство ҫак кӗнекене Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ. Кӗнеке «Чӑваш Ен статистики — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче» ятлӑ. Вӑл кун ҫути курни пирки ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пӗлтернӗ.
Кӗнекен иккӗмӗш пайӗнче Чӑваш Республикин вӑрҫӑчченхи, ун вӑхӑтӗнчи тата хыҫҫӑнхи экономикӑна тата социаллӑ тытӑма ҫутатнӑ.
Документаллӑ материалсене официаллӑ статистика пуххисене, патшалӑх архивӗнчи документсене тӗпе хурса хатӗрленӗ. Кӗнекере ӳкерчӗксем нумай. Сӑнӳкерчӗксене Чӑвашстат ӗҫченӗсен архивӗнчен илнӗ.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Шупашкарти Ҫӗнтерӳ паркӗнчен ретро-урапасем ҫула тухнӑ. Ӑҫта? Севастополе ҫити. Ӑна «ГАЗ 21-Ретро» автоклуб хастарӗсем йӗркеленӗ.
Иртнӗ ӗмӗрти 60–70-мӗш ҫулсенчи «Волга» тата «Москвич» урапасем темиҫе ҫухрӑм парӑнтарӗҫ. «Шупашкар – Севастополь» ҫулҫӳреве тухас тесе «ГАЗ 21-Ретро» автоклуб хастарӗсем отпуск та илнӗ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, вӗсем талӑкне 700–800 ҫухрӑм кайӗҫ.
Ҫулҫӳреве Ҫӗнтерӳ 70 тултарнине халаллӗҫ. Ун валли маларах, пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче, хатӗрленме тытӑннӑ. Хастарсем Крымри чӑваш диаспорипе ҫыхӑннӑ, маршрут хатӗрленӗ, ытти регионти ретро-урапа хуҫисене чӗннӗ. Ҫулҫӳреве Йошкар-Ола, Чулхула, Хусан ҫыннисем хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Ретро-кортеж Шупашкартан ирхи 6 сехетре тухса кайнӑ. Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче вӗсем Севастопольте пуласшӑн.
Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи вулавӑш ӗҫченӗ Л.В.Пантелеймонова кӗҫӗн класра вӗренекенсене сирене халалланӑ уяв ирттерме чӗннӗ. Сирене мӗншӗн Ҫӗнтерӳ чечекӗ теҫҫӗ? Вӑл мӗнпе усӑллӑ? Ҫак тӗмме мӗншӗн сирень тенӗ? Ҫак тата ытти ыйтӑва вулавӑш ӗҫченӗ хуравланӑ, ачасене тӗплӗн каласа кӑтартнӑ.
Л.В.Пантелеймонова ачасене 1945 ҫулта совет ҫыннисем ҫӗнтерӳпе таврӑнакан салтаксен пуйӑсне сиреньпе пенине каласа кӑтартнӑ. Тата унчченхи ҫынсем каланӑ тӑрӑх, 1945 ҫулта ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнчен пуҫласа Ҫӗнтерӳ парачӗчченех (ҫӗртмен 24-мӗшӗ) Мускавра сирень шӑрши тӑнӑ. Ҫак шӑршӑ ҫапла Ҫӗнтерӳпе ҫыхӑннӑ.
Вулавӑш ӗҫченӗ сиренӗн чечекӗ, ҫулҫи, вуллин хуппи, папки усӑллӑ пулнине каласа кӑтартнӑ. Вӑл ӑна мӗнле пухмаллине, епле упрамаллине ӑнлантарнӑ.
Ҫавӑн пекех ачасем сиреньрен мороженӑй, сироп, варени, салат тунине пӗлнӗ.
Сӑнсем (5)
И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсем Эльбрус тӑвӗ ҫине хӑпарма пултарнӑ. Вӗсем тӑвӑн хӗвеланӑҫ енне ҫитнӗ. Студентсем ҫак ҫулҫӳреве Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ.
Эльбрус ҫинче ЧПУри ултӑ студент пулнӑ. Кун пирки университетӑн пресс-служби пӗлтерет.
Чӑваш ҫамрӑкӗсем ҫар музейне, хӳтӗлев геройӗсен монументне, 3500 метр ҫӳллӗшӗнче вырнаҫнӑскере, кӗрсе курнӑ. Вӗсем ҫапӑҫу вырӑнӗсенче тупнӑ экспонатсемпе, артиллери установкисемпе, снарядсемпе паллашнӑ.
Ту ҫине хӑпарнӑ кун ҫиллӗ пулнӑ. Ҫавӑнпа альпинистсем 4900 метр ҫӳллӗшне хӑпарсан чарӑннӑ.
Ҫӳлтен вӗсем Кавказ илемне курнӑ, тӗрлӗ ҫӗршыв турисчӗсемпе паллашнӑ. Тепрехинче студентсем Алтай тӑрӑхне каясшӑн.
Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ май тӗрмери ҫынсем тӗлӗшпе амнисти йышӑнни пирки Раҫҫейӗпех калаҫаҫҫӗ. Паллах, Чӑваш Ене те пырса тивӗ вӑл.
Республикӑри тӗрмесенче ларакан 10 ҫынна ирӗке кӑларнӑ ӗнтӗ. Прокуратура ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче вӗсен тӗлӗшпе амнисти йышӑнма ҫирӗплетнӗ. Вӗсене ҫав кунах ирӗке кӑларнӑ.
Ҫапла майпа Чӑваш Енри 9 колонире ларакан тепӗр 455 ҫынна кӑлармалла. Кунсӑр пуҫне условлӑ срок илнӗ, следстви айӗнчи 1400 ҫыннӑн та айӑплава сирме май пур.
Амнисти ҫур ҫул вӑйра пулӗ. Ҫавӑнпа срокран маларах ирӗке тухакансен йышӗ ӳсме те пултарать. 2013 ҫулта, РФ Конституцийӗ 20 ҫул тултарнӑ май, йышӑннӑ амнистипе килӗшӳллӗн 5 ҫынна ҫеҫ ирӗке кӑларнӑ.
Ҫу уйӑхӗн иккӗмӗш ҫурринчен Шупашкарти урамсенче куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӗҫ. Ку вӑл — Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗн пуҫарӑвӗпе пулнӑ япала.
Мобильлӗ вулавӑшсене Шупашкарти кӳлмекре, Республика тӳремӗнчи скверта, Студентсен скверӗнче вырнаҫтарӗҫ.
Мобильлӗ вулавӑшсене QR-кодпа тивӗҫтерӗҫ. Вӗсем электрон меслетпе вуламалли кӗнекесен каҫҫине кӑтартрӗҫ. Ҫапла майпа элеткрон кӗнекесене смартфон е планшет урлӑ вулама май килӗ. Сӗнекен литература шутӗнче — тӗнче, Тӑван ҫӗршыв тата ача-пӑча литератури. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи ҫинчен калакан кӗнекесене те куҫса ҫӳрекен вулавӑшсем пулӑшнипе вулама май килӗ. Ҫынсем «буккроссинг» текен кӗнекепе ылмашмалли пӗтӗм тӗнчери юхӑма та хутшӑнайӗҫ. Ятарлӑ ҫӳлӗк ҫинчен вӗсем хӑйсене килӗшнӗ кӗнекене илме, ун вырӑнне урӑххине хӑварайӗҫ.
А. Николаев ячӗллӗ, Шупашкара — 500 ҫул парксенче тата Лакрей вӑрманӗнче тата Шупашкар ҫыннисем канма юратакан тӑватӑ ҫӗрте кӗнеке вуласа ларма хатӗрленӗ вырӑнсем пулӗҫ.
+18.3 °C